دندانپزشک عزیز، اگر دوره سربازی یا دوره طرح شما به پایان رسیده است؛ یا اینکه تا الان در مطب های دندان پزشکی مشغول به کار بودید و حالا می خواهید مطب خود را راه‌اندازی کنید، قطعا این سؤال برایتان پیش آمده است که یک مطب دندان پزشکی از چه فضاهایی تشکیل شده و این فضاها را چگونه میتوان در مطب چیدمان کرد ؟ در ادامه با دنومان همراه باشید تا فضاهای تشکیل دهنده مطب دندان پزشکی و نحوه چیدمان آنها را با شما در میان بگذاریم.
ویژگی های یک مطب دندان پزشکی
هر فضایی به واسطه ماهیت و درونمایه خود میبایست دارای کیفیت های فضایی ویژه ای برای کارایی ایده ال باشد. در حقیقت فضا صرفاً یک ظرف مکانی با عملکرد های خاص نیست و طراحی آن منحصر به چگونگی جانمایی اثاثیه میان چند دیوار نمی ماند. ایجاد یک محیط مطلوب و کارآمد، تعاملی چند سویه است بین عناصر تشکیل دهنده یک فضا، یعنی افراد و اشیایی که با فضایی در ارتباط اند و کارکردی که برای آن فضا در نظر گرفته شده است هر یک پارامترهای متعدد و متفاوتی را در شکل دهی صحیح و کارآمدی آن پدید می آورند.
مطب دندانپزشکی اساسی ترین بخش در طراحی خدمات دندانپزشکی است. تعداد و نوع مطب تا حدود زیادی با توجه به جمعیت تحت پوشش و سیاست های حوزه خدمات بهداشت دهان منطقه مشخص می شود. همچنین اتاق یا فضای درمان باید مجهز به ابزار کافی و مناسب به تعداد دندانپزشکان کلینیک باشد. محل انجام خدمات دندانپزشکی در اصل یک کابین یا اتاق با صندلی دندانپزشکی)یونیت (است کهتشخیص و درمان در آن صورت میگیرد. گاه برخی عملکردهای اداری نیز در همین فضا انجام میپذیرد. با وجود این، عملکردهای یاد شده باید به صورت فیزیکی از منطقه (حوزه) انجام کار جدا شود.
ابعاد یک مطب دندان پزشکی به اندازه ای است که گنجایش یک صندلی چرخدار یا دسترسی برانکارد (علاوه بر تجهیزات اصلی هر مطب) را داشته باشد. در صورتی که یک فضای درمانی قابل استفاده برای تمامی افراد جامعه حتی افراد کم توان یا ناتوان جسمی باشد دارای طراحی صحیح و منطبق بر تناسبات فضایی و انسانی از دید معماری است. ویژگی های یک کلینیک دندانپزشکی عبارتند از:
– بنایی امن، زیبا و پاکیزه.
– محیطی نوآور، مهیج، پذیرای بیمارن و کارکنان.
– انعطافپذیر در برابرتغییرات آتی)طراحی فضای درمانی ممکن است سالها به طول انجامد بنابراین باید در انتخاب مصالح تجهیزات و… نهایت دقت را داشت تا با استانداردهای روز مطابقت داشته باشد.
– مصرف بهینه انرژی (توجه خاص به مصالح و سیستم های سرمایش و گرمایش).
– قابلیت دسترسی برای افراد کم توان.
– به طور کلی فضاهای کلینیک دندانپزشکی را از نظر طراحی به 2 بخش فضاهای بحرانی و فضای عمومی تقسیم بندی میکنند.
بیشتر بخوانید: تعمیر تجهیزات دندانپزشکی
اصول طراحی کلینیک دندانپزشكی
کلینیک دندانپزشکی مرکز درمانی است که دندانپزشکان متخصص در رشته های متعدد بهداشت دهان و دندان کنار یکدیگر جمع شده و در کنار هم به درمان بیمارن می پردازند.
تخصص گرایی در میان دندانپزشکان راه را برای ایجاد مراکز درمانی و تشخیصی که خدمات گسترده ای ارایه می دهد هموار کرده است. مزیت این مراکز برای بیمارن، کوتاه بودن زمان انتظار و امکان تشخیص و درمان بهتر، بدون مراجعه به پزشک دیگر است. مزیت این مراکز برای دندانپزشک نیز، تخصیص ساعت های کاری منظم تر و توانایی تبادل و بهره‌گیری از تجربیات سایردندانپزشکان است. اما موارد ذکر شده نیازمند فضایی مناسب است که با توجه به نیازهای مصرف کننده آن طراحی می شود و ابعاد و اندازه و چیدمان فضایی مناسب کمک شایانی در برآوردن نیازهای مراجعین خواهد داشت. طراحی فضاهای درمانی یکی از بزرگترین پروژه های طراحی در زمینه معماری است و طراحی این پروژه نیازمند مشاوره های فشرده با مشتریان، پزشکان، مهندسین معمار، طراحان وکارشناسان بیمارستانی و کلینیکی است و ممکن است طراحی یک فضای درمانی سالها به طول انجامد. یکی از این مراکز درمانی کلینیک دندانپزشکی است. پیش از طراحی هربنایی باید به خصوصیات و ویژگیهای آن توجه نمود.
فضاهای تشکیل دهنده مطب دندان پزشکی
فضاهای کلینیک دندانپزشکی از نظر عملکردی به چهار بخش فضای زیر تقسیم بندی میشود:
الف.مراجعین
ب. فضای اداری
ج.فضای تدارکات
د. پشتیبانی و فضای اصلی
هر یک شامل ریز فضاهایی به شرح ذیل می باشند:
الف- فضای مراجعین :
فضای مراجعین شامل ریز فضاهای زیر میباشد:
– ورودی
– انتظار بیمار
– انتظار کودک
– تسهیلات بهداشتی
بیشتر بخوانید: برندسازی کلینیک دندانپزشکی
ب- فضای اداری :
فضای اداری شامل ریز فضاهای زیر میباشد:
پذیرش
– اتاق اداری (عمومی)
– بایگانی
– دفتر کار دندانپزشک
– دندانپزشک ارشد
– دستیار دندانپزشک
ج- تدارکات و پشتیبانی
فضای اداری شامل ریز فضاهای زیر می باشد:
– راهروها
– فضای آموزشی
– اتاق استراحت وآشپزخانه کوچک کارکنان
– محفظه پارچه های تمیز
– تسهیلات بهداشتی کارکنان
– انبارعمومی
– مخزن ملحفه های تمیز
– انبار خردکردن زباله ها
– اتاق نظافت
– بارگیری و پذیرش بار
بیشتر بخوانید: طراحی مطب دندانپزشکی
د- فضای اصلی کلینیک
فضای اداری شامل ریز فضاهای زیر میباشد:
– مطب دندانپزشکی (اتاق منفرد)
– مطب دندانپزشکی (پلان آزاد)
– استریلیزاسیون
– ریکاوری
– لابراتوار
– فضای حایل
– مدیریت لابراتوار
تکنسین ارشد دندانپزشکی
– فضای آماده‌سازی
– فضای کار تکنسین دندانپزشکی
– سرامیک
– گچ و بسته بندی
– قالبگیری
– تراش
– اتاق کارکنان
– تسهیلات رفاهی
تمامی فضاها به غیر از فضاهای مراجعین باید در منطقه امن و به دور از هر گونه آلودگی قرار گیرند. البته فضاهای ذکر شده فقط مختص کلینیک های بزرگ دندانپزشکی نیست و تمامی مراکز درمانی دندانپزشکی اعم از مطب های دندانپزشکی باید دارای فضاهای ذکرشده در مقیاسی متناسب با مرکز درمانی باشند.
بیشتر بخوانید: کارشناسی فنی تجهیزات دنداپزشکی
چیدمان فضاهای تشکیل دهنده مطب دندان پزشکی
اتاق منفرد
در طراحی اتاق منفرد تمامی خدمات و وسایل مورد نیاز برای تشخیص و مداوا دریک اتاق ادغام می شود.
اتاق منفرد هنگامی مناسب بیماران است که :
– فقط 1 الی 2 صندلی فراهم کننده تسهیلات رفاهی باشد (صندلی مخصوص دندان پزشک و دستیار دندان پزشک).
– یک فضای پویا باعث افزایش کیفیت طراحی شود.
– مطب دندان پزشکی منفرد فضایی خصوصی را برای بیمار به هنگام درمان به وجود آورد.
– ظرفیت پذیرش برانکارد(جهت بیماران اورژانسی و یا هنگامی که بیمار حین انجام درمان دچار ایست قلبی و … می شود) یا صندلی چرخدار ضروری است.
– دارای صندلی دندان پزشکی(یونیت) باشد.
پلان آزاد
در طراحی مطب دندانپزشکی با پلان آزاد پزشکان فضا را به صورت جفت و با قرار دادن لگن گرد (روشویی)، دستگاه نمایش اشعه X و قفسه های تسهیلات مشترک بین هر دو تقسیم بندی می کنند.
پلان آزاد هنگامی مناسب بیماران است که :
– هر فضا به وسیله پارتیشن های نسبتاً بلند از هم مجزا می شود.
– فضای سرپرستی که در قسمت انتهای جلوی هر واحد قرار دارد، به صورت فیزیکی به وسیله کابینت و حفاظ خصوصی از فضای درمانی جدا می گردد.
– فضای اداری در امتداد محور اصلی فضای مطب قرار دارد و به هر دو طرف دسترسی آزاد دارد.
– اثاثیه ثابت ایجادکننده حایل بصری و فضای خصوصی بیمار در حوزه درمانی مطب نسبت به راهرو سیرکولاسیون داخلی می باشند.
– قفسه های تسهیلات عمومی و نمایشگر اشعه X مشترک در امتداد راهرو سیرکولاسیون داخلی مطب دندان پزشکی جهت ارایه خدمات به هر واحد واقع شده اند.
مزایای مطب پلان آزاد :
– اقتصادی بودن (استفاده از وسایل مشترک).
– محیط مناسبتر برای تدریس و نظارت بر دانشجویان دندانپزشکی.
– جمع‌آوری راحت و آسان ابزار کثیف و آلوده برای استریلیزاسیون ازطریق دسترسی اصلی به راهرو سیرکولاسیون داخلی.
– مساحت مورد نیاز در پلان آزاد به ازای هر یونیت حداقل 15 مترمربع است.
– عرض راهروهای سیرکولاسیون داخلی نباید کمتر از 1,2 متر باشد.
البته در برخی موارد نیز فضای درمانی به صورت پلان آزاد طراحی می شود، اما از پارتیشن های جدا کننده
استفاده نمی شود و در این صورت فضای درمانی حالت خصوصی بودن خود را از دست می دهد اما در صورت
طراحی درست و در نظر گرفتن ابعاد و اندازه صحیح، فضایی جذاب و خلاق ایجاد خواهد شد.
البته در طراحی فوق پارتیشن های میانی و فضای کار دندانپزشک عملکرد اداری حذف می شود و فضای اداری
فقط منحصر به فضای کار دستیار دندانپزشک خواهد بود، همچنین یک میز چرخدار)ترولی(در کنار هر یونیت قرار داده میشود. همچنین به یاد داشته باشید که یونیت دندانپزشکی را در مقابل پنجره و منظرهای زیبا قرار دهید در غیر این صورت از تابلویی زیبا استفاده نمایید. فضای درمانی علاوه بر درمان جسمی باید آرامش- بخش روان بیماران نیز باشد.
کلام آخر
شما به عنوان یک پزشک تازه‌کار یا حتی یک پزشک خبره، دانستن فضاهای ضروری یک مطب و نحوه چیدمان آن در هنگام طراحی فضای داخلبی مطب دندان پزشکی برای شما الزامی است. در اینجا سعی شد به طور خلاصه به این نیاز شما پاسخ دهیم. فضاهای تشکیل دهنده یک مطب دندان پزشکی شاملمراجعین، فضای اداری، فضای تدارکات، پشتیبانی و فضای اصلی است که به صورت پلان های منفرد و آزاد قابل چیدمان در مطب هستند.
هر کدام از این فضاها دارای ریز فضاهای متعدد بوده و هر چیدمان دارای مزایا و معایبی است که در مقاله قابل بازخوانی است.برای راهنمایی های بیشتر در مورد طراحی مطب دندانپزشکی دوست داشتنی تان ، همین امروز با طراحان مطب دندانپزشکی دنومان تماس بگیرید. تیم دنومان شامل طراحان و مشاوران خبره در این زمینه است که در هر ساعت از شبانه‌روز آماده خدمت رسانی به شما هستند.
